Ο σεισμός στην Τουρκία αποτελεί καμπανάκι για όλα τα σεισμογενή σημεία της ευρύτερης περιοχής στα οποία περιλαμβάνεται και η Κύπρος. Όπως υποδεικνύουν σεισμολόγοι, η Κύπρος επηρεάζεται εμμέσως, υπό την έννοια ότι το σεισμικό «Κυπριακό Τόξο», του οποίου η δραστηριότητα ευθύνεται για τους περισσότερους σεισμούς στο νησί, καταλήγει στα σύνορα Συρίας-Τουρκίας, όπου τα ξημερώματα της Δευτέρας κτύπησε ο Εγκέλαδος.

Σεισμολόγος, με τον οποίο επικοινώνησε ο «Φ», υπέδειξε, πως ειδικά στην περιοχή Παραλιμνίου, όπου την Κυριακή εκδηλώθηκε σεισμός μεγέθους 3,6 βαθμών στην κλίμακα Ρίχτερ, υπάρχει σεισμικό κενό το οποίο κάποια στιγμή θα πληρωθεί με σεισμική δραστηριότητα.

Φόβους για πιθανό επηρεασμό του «Κυπριακού Τόξου» από τον σεισμό των 7,8 Ρίχτερ στην Τουρκία εξέφρασε και ο καθηγητής Σεισμολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κώστας Παπαζάχος. Συγκεκριμένα, αφού εκτίμησε πως το ελληνικό τόξο δεν επηρεάζεται από τον σεισμό της Τουρκίας εξέφρασε προβληματισμό αναφέροντας: «Για το κυπριακό τόξο υπάρχει μία ανησυχία, καθώς μπορεί να προκύψει κάποια σεισμικότητα, σε βάθος χρόνου, αλλά για τον ελλαδικό δεν υπάρχει καμία».

Γεγονός παραμένει πως στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου παρατηρείται αυξημένη σεισμική δραστηριότητα. Κάτι ανάλογο παρατηρήθηκε και πριν τον μεγάλο σεισμό του 1996 στην Κύπρο. Συγκεκριμένα, το 1994, αρχικά εκδηλώθηκε σεισμός στην Αίγυπτο, ακολούθησε στην Κρήτη και μετά στην Κύπρο. Τέλος, ακολούθησε μεγάλος σεισμός στο ρήγμα της Ανατολίας στην Τουρκία και στη συνέχεια στην Ελλάδα, οπόταν φαίνεται να έκλεισε προσωρινά ο κύκλος που είχε διαρκέσει μερικά χρόνια.

Τι μπορεί, όμως να σημαίνει η ασθενής σεισμική δόνηση στο Παραλίμνι, η οποία φαινομενικά δεν εμπνέει ανησυχία;

Σεισμολόγος, με τον οποίο επικοινώνησε ο «Φ», ανέφερε πως ο σεισμός μπορεί να συνδέεται με την αυξημένη σεισμική δραστηριότητα της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου ή και να εντάσσεται και στη συνήθη σεισμική δραστηριότητα. Αν γυρίσουμε το ρολόι πίσω θα διαπιστώσουμε πως το 1941 εκδηλώθηκε πολύ ισχυρός σεισμός στο Παραλίμνι με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν πολλές οικίες ενώ επηρεάστηκε ακόμη και η Λευκωσία, όπου κατέρρευσε και το Χάνι Κουμαρτζιηλάρ στην κατεχόμενη (σήμερα) Λευκωσία.

Όπως εξηγεί ο σεισμολόγος, από τότε μέχρι σήμερα παρατηρείται σεισμικό κενό στην περιοχή της ελεύθερης Αμμοχώστου και θεωρεί πως πρέπει να υπάρχει αυξημένη επιφυλακή δεδομένου ότι στη σεισμική δραστηριότητα υπάρχει περίοδος επανάληψης. Για παράδειγμα, στη Λεμεσό οι σεισμοί εκδηλώνονται πιο συχνά αλλά δεν είναι τόσο ισχυροί όσο οι σεισμοί στην Πάφο που είναι μεν πιο αραιοί αλλά πιο έντονοι, με αποτέλεσμα να προκαλούνται δυσμενέστερες επιπτώσεις. Στην περιοχή Παραλιμνίου εκδηλώνονται ισχυροί σεισμοί αλλά η περίοδος επανάληψης είναι μεγαλύτερη, σε σχέση με άλλες περιοχές και μπορεί να φτάσει τα 150 χρόνια. Όπως ήδη λέχθηκε, ο προηγούμενος σεισμός στο Παραλίμνι εκδηλώθηκε το 1941, αλλά τέτοια φαινόμενα «δεν τηρούν ημερολόγιο», οπόταν το γεγονός ότι πέρασαν ήδη 82 χρόνια είναι κάτι που πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν.

Βεβαίως, η ενέργεια που συσσωρεύεται στην ελεύθερη Αμμόχωστο δεν είναι τόσο μεγάλη όσο στην περιοχή σύγκρουσης τεκτονικών πλακών αλλά δεν παύει να υφίσταται κίνδυνος εκτόνωσης της ενέργειας μέσω ενός μεγάλου σεισμού.

Ως προς το τι συνέβη το 1941, είναι χαρακτηριστική η περιγραφή του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης. Ο σεισμός ήταν έντασης 6,5 στην κλίμακα Ρίχτερ και εκδηλώθηκε στις 20 Ιανουαρίου. Κατεγράφη ως «πολύ ισχυρός τοπικός σεισμός που έγινε αισθητός σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο».

Σύμφωνα με την ίδια περιγραφή, «προκάλεσε σημαντικές καταστροφές στην επαρχία Αμμοχώστου (τραυματισμούς ανθρώπων, θανάτους ζώων και καταρρεύσεις σπιτιών σε Παραλίμνι και Αμμόχωστο), ζημιές στη Λευκωσία και Λάρνακα. Προκάλεσε επίσης ένα μικρό τσουνάμι που έπληξε τις ακτές του Ισραήλ».

Για την ιστορία αναφέρουμε, πως στη Λευκωσία σκοτώθηκαν, τότε, 20 γάιδαροι οι οποίοι καταπλακώθηκαν όταν κατέρρευσε το Χάνι, γνωστό ως Κουματζιηλάρ.

Η περιοχή της Αμμοχώστου δέχτηκε και ισχυρούς σεισμούς και μάλιστα κάποιοι εκτιμούν ότι το μέγεθος τους δυνατόν να είχε φτάσει και τους 8,4 βαθμούς Ρίχτερ. Βεβαίως, τότε δεν υπήρχαν όργανα καταμέτρησης και οι εκτιμήσεις έγιναν με βάση τις καταστροφές που προκλήθηκαν. Ωστόσο, οι καταστροφές σχετίζονται και με την ποιότητα/ ανθεκτικότητα των κτηρίων ενώ δεν παύουν να αποτελούν περιγραφές. Οπόταν, η εκτίμηση για το μέγεθος των τότε σεισμών δεν υιοθετείται από όλους όσοι ασχολούνται με το φαινόμενο των σεισμών. Δεδομένο θεωρείται πως ήταν ισχυροί.

Ο νους πήγε στο Άκκουγιου

Ο σεισμός της Τουρκίας, βάθους δέκα χιλιομέτρων, θεωρείται επιφανειακός και αυτός ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που προκάλεσε τόσες ζημιές, σε συνδυασμό, βεβαίως, με το μέγεθος του. Ο διευθυντής του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης, Χριστόδουλος Χατζηγεωργίου, ανέφερε στον «Φ», πως λόγω του μεγάλου μεγέθους του ήταν αναμενόμενο να τον αισθανθούμε στην Κύπρο. Πρόσθεσε δε, πως ήμασταν τυχεροί λόγω ακριβώς της απόστασης από το επίκεντρο του σεισμού.

Όσον αφορά το τσουνάμι, παρατήρησε πως συνήθως προκαλείται από σεισμούς 6 βαθμών στην κλίμακα Ρίχτερ και άνω. Αν ήταν υποθαλάσσιος ή αν προκαλείτο υποθαλάσσια κατολίσθηση θα προκαλείτο τσουνάμι αλλά ένεκα του ότι προκλήθηκε σε χερσαίο χώρο, προκλήθηκε μόνο μετατόπιση των τεκτονικών πλακών, είπε.

Όπως εξηγεί ο ίδιος, ο αρχικός σεισμός εκδηλώθηκε στη συμβολή τριών ρηγμάτων της Νεκράς Θάλασσας, του Κυπριακού Τόξου και αυτού της Ανατολίας. Το ρήγμα της Νεκράς Θάλασσας αρχίζει από τη Νεκρά Θάλασσα και διέρχεται από το Ισραήλ, τον Λίβανο, τη Συρία και καταλήγει στην Τουρκία.

Ο σεισμός της Τουρκίας, όπως αναμενόταν, προκάλεσε ανησυχίες δεδομένης της πρόθεσης της Τουρκίας να κατασκευάσει πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακκουγιού.

Το Κίνημα Οικολόγων επαναλαμβάνει τη διαφωνία του υποδεικνύοντας, πως ολόκληρη η Κύπρος είναι πιο κοντά στο Ακκουγιού από ότι η Άγκυρα και προσθέτει, πως η κατεχόμενη Κερύνεια απέχει μόλις 90 χιλιόμετρα. «Οι κίνδυνοι για την ασφάλεια και την υγεία των κατοίκων του νησιού μας είναι κυριολεκτικά, ορατοί», προσθέτουν οι Οικολόγοι.

Σεισμολόγος με τον οποίον επικοινώνησε ο «Φ», ανέφερε, πως η κατασκευή ενός πυρηνικού εργοστασίου, πάντα εμπεριέχει κινδύνους ακόμη και σε περίπτωση ατυχημάτων. Ειδικά για τον τελευταίο σεισμό ανέφερε πως λόγω της μεγάλης απόστασης, δεν μπορούσε να επηρεάσει ένα πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακκουγιού. Εξάλλου, όπως ανέφερε, η περιοχή του Ακκουγιού θεωρείται χαμηλής σεισμικότητας, κάτι το οποίο διαπιστώνεται από τα καταγραμμένα στοιχεία τα οποία ανάγονται στον 19ο αιώνα.

Παρατήρησε, ωστόσο, πως ούτε τα πυρηνικά εργοστάσια στην Ουκρανία θεωρείτο ότι ήταν επικίνδυνα αλλά με τον πόλεμο και τη διεκδίκηση τους από τις εμπόλεμες πλευρές, θα μπορούσαν να προκαλέσουν τεράστιες ζημιές όχι μόνο στην περιοχή που βρίσκονται αλλά σε πολλές χώρες.

Ο πρώην επικεφαλής του Σεισμολογικού στο Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης, Κυριάκος Σολωμής, υπέδειξε πως οι σεισμοί από μόνοι τους δεν είναι επικίνδυνοι αλλά καθίστανται τέτοιοι, όταν συνδυαστούν με τα κατασκευαστικά έργα των ανθρώπων. Αν αυτά δεν είναι ανθεκτικά, τότε οι σεισμοί δημιουργούν καταστροφές, ανέφερε.

Ο Σύλλογος Πολιτικών Μηχανικών Κύπρου έχει δίκιο να ανησυχεί σχετικά με τη στατική επάρκεια κυρίως των παλιών οικοδομών στην Κύπρο.

Οι μηχανικοί έχουν, επίσης, δίκιο να υποδεικνύουν, πως πολλά κτήρια έχουν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί πριν την εφαρμογή του Κυπριακού Αντισεισμικού Κανονισμού το 1994. Δίκιο έχουν και στην αναγκαιότητα νομοθετικής ρύθμισης της «Τακτικής Επιθεώρησης Κτηρίων» και της έκδοσης σχετικού Πιστοποιητικού, ως μέτρο πρόληψης για αποφυγή καταστροφικών συμβάντων.

Ωστόσο, για να είναι σε θέση και οι ιδιοκτήτες όχι μόνο να ελέγχουν τα κτήρια τους αλλά και να τα επιδιορθώνουν με στόχο αυτά να καταστούν ασφαλή, πρέπει να βρεθεί και η χρυσή τομή στις χρεώσεις, ώστε η όποια νομοθεσία εγκριθεί, να μπορεί να εφαρμοστεί και όχι να μείνει κενό γράμμα.