Σε πρώτη φάση η Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ επέλεξε να καταγράψει τα όσα είχαν να της πουν οι συνομιλητές της και κυρίως ήθελε να κρατήσει σημειώσεις με τα όσα η κάθε πλευρά είχε να πει. Τα άτομα που βρέθηκαν στις συναντήσεις της απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών το πρώτο που κρατάνε είναι πως η επιλογή της Ολγκίν μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί και πρώτο δείγμα γραφής είναι πως θα εργαστεί με μεθοδικότητα για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε όταν ξεκινήσει μια διαδικασία να έχει επιτυχία.

Το ταξίδι-γνωριμίας της Ολγκίν στο νησί (και εν συνεχεία αυτή την εβδομάδα στις πρωτεύουσες των τριών εγγυητριών και στις Βρυξέλλες) έδειξε και ποιες είναι οι προθέσεις του ίδιου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Μέσω της απεσταλμένης του ο Αντόνιο Γκουτέρες θέλησε να στείλει ένα μήνυμα προς όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Ότι ξεκινά μια προσπάθεια από την οποία ο ίδιος αναμένει να βγει ένα αποτέλεσμα. Το αποτέλεσμα στην προκειμένη περίπτωση δεν θα είναι άλλο από του να μπορέσει να υπάρξει μια συμφωνία ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία επαναφοράς των δύο πλευρών σε διαδικασία συνομιλιών. Ή πιο απλά να βρεθεί κοινό έδαφος.

Ξεκαθάρισε οριστικά το στάτους

Πηγαίνοντας πίσω μια διετία όταν ξεκίνησε η προσπάθεια διορισμού απεσταλμένου καταγράφεται μια αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο πλευρές κατά πόσο αυτός θα έχει τον τίτλο του «προσωπικού απεσταλμένου του ΓΓ» ή του «ειδικού απεσταλμένου». Με την ελληνοκυπριακή πλευρά να στέκεται στον ορισμό «προσωπικός απεσταλμένος» καθώς αυτό σήμαινε αυτομάτως ότι θα κινείται εντός του πλαισίου που καθορίζεται από τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Ενώ από την άλλη η τουρκική πλευρά αναζητούσε συνεχώς έναν ορισμό που θα της έδινε ένα πάτημα για να οδηγηθεί η όλη διαδικασία εκτός του πλαισίου που καθορίζουν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.

Παρά τις αρχικές του κινήσεις, που ικανοποιούσαν πρωτίστως την τακτική της τουρκικής πλευράς, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών κατά τις συναντήσεις που είχε μέσα στο τελευταίο εξάμηνο του 2023 με τις δύο πλευρές ήταν αρκούντως ξεκάθαρος ως προς το στάτους που θα έχει ο απεσταλμένος του. Πρώτον, στην απαίτηση της τουρκικής πλευράς για να απευθυνθούν στο Συμβούλιο Ασφαλείας για να ζητήσουν αλλαγή των όρων εντολής στο Κυπριακό, ο Αντόνιο Γκουτέρες ξεκαθάρισε πως τόσο ο ίδιος όσο και όσοι ενεργούν εκ μέρους των Ηνωμένων Εθνών υπόκεινται στους όρους εντολής που καθορίζει το Συμβούλιο Ασφαλείας και όχι το αντίθετο. Άρα αυτό που απαιτούσε η τουρκική πλευρά δεν μπορούσε να ικανοποιηθεί. Δεύτερον, η πιο πάνω τοποθέτηση του Γενικού Γραμματέα αποτέλεσε και την απάντηση που έδωσε στην ελληνοκυπριακή πλευρά προκειμένου να καθησυχάσει τις ανησυχίες της σ’ ό,τι αφορά το στάτους του απεσταλμένου. Υπογραμμίζοντας παράλληλα πως ακόμα και οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ Γιέτζια-ΝτιΚάρλο που επισκέπτονταν το νησί και είχαν περιοδικές συναντήσεις με τους δύο ηγέτες δεν κινούνταν εκτός του πλαισίου που καθορίζουν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Το όλο θέμα έρχεται να ξεκαθαρίσει οριστικά με τον διορισμό της Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ. Τόσο με την ανακοίνωση των Ηνωμένων Εθνών όσο και με την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας για την ανανέωση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ αναφέρεται ρητώς ότι πρόκειται για «προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα» (Secretary-General’s Personal Envoy) η οποία «θα αναλάβει ρόλο καλών υπηρεσιών εκ μέρους του». Και κατ’ αυτό τον τρόπο κλείνει μια μακρά και αντιπαραγωγική συζήτηση η οποία θα μπορούσε να κλείσει από πολύ νωρίς.

Δεν είναι από μηχανής θεός

Μια σειρά από απεσταλμένους ή αντιπροσώπους του Γενικού Γραμματέα εμφανίζονταν ως από μηχανής θεοί που πίστευαν ότι μπορεί να επιβάλουν αυτά που οι ίδιοι θεωρούν ως «συμφωνία» ή «λύση» προκειμένου να κλείσει το Κυπριακό και να τελειώνουν. Και ενεργούσαν χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τις ευαισθησίες ή τις ανησυχίες αμφοτέρων των πλευρών. Εκεί και όπου οι θέσεις ήταν αντίθετες με τις δικές τους υποστήριζαν ότι αυτό είχε να κάνει με την ανυπαρξία θέλησης/βούλησης για λύση του Κυπριακού. Κοινό χαρακτηριστικό τους ήταν πως κανείς εξ αυτών δεν είχε εμπειρία ανάλογη με το Κυπριακό διαπραγματεύσεων και ούτε είχε να αντιμετωπίσει παρόμοιες δυσκολίες.

Η Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ ξεκινά από μια εντελώς διαφορετική αφετηρία καθώς ήταν μέρος μιας ανάλογης με το Κυπριακό διαδικασίας η οποία οδήγησε τελικά στον τερματισμό μιας 50χρονης σύγκρουσης στην Κολομβία με εκατομμύρια νεκρούς. Η Ολγκίν συμμετείχε στις ειρηνευτικές συνομιλίες της Κολομβίας οι οποίες κατέληξαν σε μια συμφωνία με την οποία τερματιζόταν ο εμφύλιος στη χώρα.

Η εμπειρία της βοηθά προς δύο κατευθύνσεις: να αντιλαμβάνεται τις δυσκολίες που έχει μια διαδικασία όπως το Κυπριακό και πως για να μπορέσει να επιτευχθεί πρόοδος χρειάζεται κάθε βήμα να γίνεται με προσοχή και να υπάρχει ετοιμότητα εκμετάλλευσης και του πιο μικρού παράθυρου ευκαιρίας. Εκείνο που ώθησε την ειρηνευτική διαδικασία στην Κολομβία και άνοιξε το δρόμο για να επιτευχθεί συμφωνία ήταν η μερική αλλαγή στάσης της κυβέρνησης Ομπάμα έναντι της Κούβας.

Διαδικασία αλληλένδετη με πρόοδο

Σ’ αυτή την πρώτη της επίσκεψη στο νησί η Ολγκίν επεδίωξε να ακούσει τις εμπλεκόμενες πλευρές τι έχουν να πουν, τι υποστηρίζουν και τι πιστεύουν για το πως μπορεί να προχωρήσει η προσπάθεια στο Κυπριακό. Αναμένεται ότι θα επανέλθει σ’ ένα μήνα, δηλαδή μέσα στο πρώτο δεκαήμερο Μαρτίου, κατάλληλα προετοιμασμένη για να προσπαθήσει να ωθήσει τα πράγματα προς τα εμπρός.

Είναι τόσο στην ίδια όσο και στους συνομιλητές της (τουλάχιστον στην ελληνοκυπριακή πλευρά) κατανοητό πως η επανέναρξη μιας διαδικασίας είναι αλληλένδετη με την προοπτική μας επιτυχίας. Η εκτίμηση που υπάρχει είναι πως θα εργαστεί ώστε με κατάλληλη προετοιμασία η όλη προσπάθεια να ξεκινήσει με τρόπο που να ενισχύονται και να αυξάνονται οι πιθανότητες για επιτυχία.

Άφησε να φανεί πως η ίδια και κατ’ επέκταση ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών θέλουν όταν γίνει κατορθωτό να ξεκινήσει μια νέα προσπάθεια στο Κυπριακό να έχει υψηλό βαθμό πιθανής επιτυχίας. Να μην είναι μια διαδικασία η οποία στο τέλος του δρόμου θα καταλήξει στο σημείο που είναι σήμερα. Αυτό που τα Ηνωμένα Έθνη αφήνουν να φανεί είναι πως δεν θέλουν μια προσπάθεια ή μια διαδικασία η οποία στο τέλος θα επιβεβαιώσουν πως είναι αδύνατη η όποια διαπραγμάτευση, αλλά αντίθετα θέλουν μια διαδικασία που η οποία να βάλει τις βάσεις για διαπραγμάτευση.

Όσο δε για το χρονικό πλαίσιο για το οποίο φαίνεται θα επιμένει η τουρκική πλευρά, αυτό που βγαίνει μέσα από τις επαφές Ολγκίν είναι πως η πλευρά των Ηνωμένων Εθνών – τουλάχιστον σ’ αυτή τη φάση – δεν έχει πρόθεση να βάλει το όποιο χρονοδιάγραμμα κατάληξης των προσπαθειών.

Βοήθεια χωρίς παρεμβάσεις

Από τις έως τώρα πληροφορίες φαίνεται πως η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα θα αφεθεί να εργαστεί μόνη της με τη δική της ομάδα χωρίς ο Κόλιν Στιούαρτ να επιδιώκει να έχει ανάμιξη και ρόλο. Ο ειδικός αντιπρόσωπος του ΓΓ στην Κύπρο φαίνεται ότι θα ενεργεί υποβοηθητικά στην όλη προσπάθεια και θα μείνει επικεντρωμένος στα καθήκοντα του πολιτικού προϊσταμένου της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Εξάλλου η διατήρηση ηρεμίας στη νεκρή ζώνη θα είναι παράγοντας υποβοηθητικός στην όλη διαδικασία. Και προς τα εκεί θέλει να εργαστεί ο Κ. Στιούαρτ. Σε αντίθεση με την προκάτοχό του η οποία επεδίωκε να έχει άμεση εμπλοκή και πρωταγωνιστικό ρόλο στην όλη προσπάθεια.

Καμιά αλλαγή δεν σημειώθηκε σε Πύλα και Άγιο Δομέτιο

Η κατάσταση όπως είχε διαμορφωθεί τόσο στην Πύλα όσο και στην περιοχή Αγίου Δομετίου (σπίτι της Μαρίας) παραμένει ως είχε και τίποτε δεν έχει αλλάξει. Η αντίδραση της τουρκικής πλευράς στα όσα συμφωνήθηκαν στην περίπτωση της Πύλας είχε ως αποτέλεσμα να σταματήσουν όλες οι εργασίες στην περιοχή το μικτού χωριού και έκτοτε τα πράγματα να μένουν ως είχαν χωρίς καμιά προοπτική να αλλάξει η κατάσταση πραγμάτων. Παρά τις αρχικές εκτιμήσεις, κυρίως των Ηνωμένων Εθνών, ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα θα προχωρούσαν οι εργασίες που είχαν ξεκινήσει, τελικά τα πράγματα έμειναν στάσιμα κατά τρόπο που μπορεί στο τέλος να βολεύει αμφότερες τις πλευρές.

Στο ψήφισμα 2723 η Λευκωσία κατάφερε μετά από έντονη κινητοποίηση να υπάρξει μια ικανοποιητική αναφορά στο θέμα της Πύλας. Το ψήφισμα υπενθυμίζει τη δήλωση της 21^ης Αυγούστου 2023 με την οποία καταδικάζονταν οι επιθέσεις κατά της ειρηνευτικής δύναμης, χαιρέτισε την εμπλοκή του ειδικού αντιπροσώπου για επίτευξη συμφωνία και εκφράζει λύση για την παύση των εργασιών, ενώ προτρέπει όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να συνεργαστούν εποικοδομητικά με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ για την εφαρμογή της συμφωνίας για την Πύλα.

Σ’ ότι αφορά τον Άγιο Δομέτιο εκείνο το οποίο καταγράφεται είναι πως η τουρκική πλευρά δεν έκανε καμιά κίνηση ώστε να αφαιρέσει ότι είχε τοποθετήσει στο «σπίτι της Μαρίας» παρά και τις υποδείξεις και τα μηνύματα των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και τα διαβήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η κατάσταση πραγμάτων παραμένει ως είχε διαμορφωθεί εδώ και μερικές εβδομάδες.

Πηγή: Philenews