Τουλάχιστον το 65% όσων καταλήγουν στις Κεντρικές Φυλακές, είτε ως καταδικασθέντες είτε ως υπόδικοι, έχουν κάνει τουλάχιστον μια φορά χρήση ναρκωτικών ουσιών. Δηλαδή, δύο στους τρεις. Αυτό προκύπτει από επίσημα στοιχεία της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ), στη βάση της τελευταίας έρευνας που διενήργησε και αποσκοπεί στην άντληση πληροφοριών για ανθρωπιστική διαχείριση και αντιμετώπιση του προβλήματος στις Φυλακές.

Την ίδια στιγμή, όμως, κρίνουμε πως αποτελεί και μια σημαντική ένδειξη που αφορά στη χρήση ναρκωτικών από κρατούμενους εντός του σωφρονιστικού ιδρύματος, ζήτημα το οποίο απασχόλησε έντονα τις προηγούμενες ημέρες τη σφαίρα της δημόσιας συζήτησης.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την έρευνα και τα όσα ανέφερε στον «Φ» η προϊστάμενη του Τμήματος Παρακολούθησης της ΑΑΕΚ, Ιωάννα Γιασεμή, η έρευνα διενεργήθηκε μεταξύ Μαρτίου και Νοεμβρίου του 2022 και είναι η μοναδική. Όπως εξήγησε, στο πλαίσιό της υποβλήθηκαν ερωτήματα σε 144 κρατούμενους στις Κεντρικές Φυλακές, καταδικασθέντες ή υπόδικους. Απ’ αυτούς, οι 92 ανέφεραν ότι έκαναν χρήση παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών έστω και μια φορά σε όλη τη ζωή, πριν από την τρέχουσα φυλάκιση τους.

Όμως, τα ευρήματα δεν περιορίζονται εδώ. Όπως αποκαλύπτει η έρευνα, ερωτηθέντες είχαν κάνει χρήση σκληρών ουσιών, ενώ αρκετοί ήταν αυτοί οι οποίοι είχαν βιώσει εμπειρία υπερβολικής δόσης. Πιο συγκεκριμένα, απ’ όσους δήλωσαν ότι έκαναν χρήση παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών εκτός φυλακής και πριν από την τρέχουσα φυλάκισή τους, οι 11 (10%) ανέφεραν ότι έκαναν ενέσιμη χρήση έστω και μια φορά. Εξάλλου, το 23% των 144 ερωτηθέντων που ανέφεραν ότι έκαναν χρήση παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών εκτός φυλακής, ανέφεραν επίσης ότι είχαν εμπειρία υπερβολικής δόσης.

Σε ό,τι αφορά τις ουσίες, η κάνναβη είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη, που αναφέρθηκε από το 60% των ερωτηθέντων, ακολουθούμενη από την κοκαΐνη (38%) και τη μεθαμφεταμίνη (17%). Η χρήση κρακ και τα μη συνταγογραφούμενα ηρεμιστικά ακολουθούν στην τέταρτη θέση, καθώς η χρήση τους κατά τη διάρκεια της ζωής τους αναφέρθηκε από το 14% των ερωτηθέντων, ενώ η χρήση χαπιών «έκσταση» και αμφεταμινών αναφέρθηκε από το 12% και 10% αντίστοιχα. Η χρήση άλλων ουσιών αναφέρθηκε από λιγότερο από το 10% των ερωτηθέντων.

Προφίλ χρηστών

Από την έρευνα προκύπτουν ευρήματα για το προφίλ των χρηστών. Είναι ενδεικτικό ότι η χρήση παράνομων ουσιών έστω και μια φορά, ήταν πιο διαδεδομένη μεταξύ των υπηκόων τρίτων χωρών, καθώς το 74% από αυτούς (τόσο οι υπήκοοι της ΕΕ όσο και οι υπήκοοι τρίτων χωρών) ανέφεραν ότι έκαναν χρήση παράνομων ναρκωτικών, σε σύγκριση με το 62% των υπηκόων της Κύπρου.

Σημαντικές διαφορές στην επικράτηση της χρήσης διαφόρων ουσιών (πριν από την τρέχουσα φυλάκιση) παρατηρήθηκαν, επίσης, μεταξύ των διαφόρων υπηκοοτήτων. Συγκεκριμένα, ενώ η χρήση κάνναβης φαίνεται να είναι πιο διαδεδομένη ανάμεσα στους υπηκόους τρίτων χωρών, η χρήση διεγερτικών ουσιών είναι πιο διαδεδομένη μεταξύ των υπηκόων της ΕΕ. Ταυτόχρονα, η χρήση μη συνταγογραφούμενων ηρεμιστικών βρέθηκε να είναι πιο διαδεδομένη μεταξύ Κυπρίων υπηκόων.

Προβλήματα και απόπειρες

Μέσα από το ερωτηματολόγιο αναδεικνύονται και οι αρνητικές επιδράσεις στους ίδιους τους χρήστες. Από το σύνολο των 141 ερωτηθέντων, οι 16 από αυτούς ανέφεραν ότι είχαν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας εκτός φυλακής, πριν από την τρέχουσα φυλάκιση. Την ίδια στιγμή, σε ό,τι αφορά το κεφάλαιο παροχής θεραπείας για προβλήματα ψυχικής υγείας εντός των φυλακών, 79% των ερωτηθέντων έχουν επισκεφθεί γιατρό, ψυχολόγο, άλλο ειδικό σύμβουλο ή θεραπευτικό  κέντρο για αντιμετώπισης ψυχικών ή συναισθηματικών προβλημάτων κατά τη διάρκεια της τρέχουσας φυλάκισης.

Η έρευνα ήταν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «Address and Reduce Drug Use of Inmates and Ex-inmates through Data Analysis and Intervention Programs». Όπως μας ανέφερε η κ. Γιασεμή, «τα ευρήματα παρέχουν τόσο σ’ εμάς, όσο και στη Διεύθυνση Φυλακών, με την οποία έχουμε πολύ στενή συνεργασία, χρήσιμες πληροφορίες ως προς τις ανάγκες των κρατουμένων και το σχεδιασμό σχετικών προγραμμάτων για να βοηθηθούν τα άτομα αυτά».

Χρήση μεθαμφεταμίνης και κάνναβης

Αν και το πρόβλημα χρήσης ναρκωτικών εντός των Φυλακών είναι γνωστό, εντούτοις παραμένει αχαρτογράφητο πεδίο. Με άλλα λόγια, έχουμε πλέον αποδείξεις μέσω δικαστικών αποφάσεων για χρήση ναρκωτικών στο σωφρονιστικό ίδρυμα, αλλά δεν είναι γνωστά τα αποτελέσματα των «τεστ» που –όπως αναφέρθηκε επισήμως– γίνονται στις σωφρονιστικό ίδρυμα. Ξεκινώντας από το πρώτο σημείο να αναφέρουμε ότι στο πλαίσιο της διερεύνησης της υπόθεσης που αφορά την δολοφονία του Τουρκοκύπριου Τανσού Τσιντάν στις Κεντρικές Φυλακές στις 27/10/22, οι έρευνες των ανακριτών του ΤΑΕ Λευκωσίας είχαν αναδείξει ευρεία διακίνηση και χρήση ναρκωτικών ουσιών στις Κεντρικές Φυλακές. Τα στοιχεία είχαν προκύψει από κλειστά κυκλώματα. Αναφερόμαστε σε ναρκωτικά όπως κάνναβη και μεθαμφεταμίνη. Μάλιστα, μεταγενέστερα δυο πρόσωπα παραδέχθηκαν ενοχή σε κατηγορίες χρήσης και καταδικάστηκαν μεταξύ άλλων για αυτά τα αδικήματα στις 31 Μαρτίου 2023. Πρόκειται για Τούρκο και Σύρο, αντίστοιχα, οι οποίοι είναι ανάμεσα στα επτά πρόσωπα που αρχικά συμπεριλήφθηκαν στο κατηγορητήριο της πρωτοφανούς αυτής υπόθεσης. Έκαναν χρήση μεθαμφεταμίνης και κάνναβης, αντίστοιχα. Από εκεί και πέρα, κατά καιρούς μαρτυρίες και έγκυρες πληροφορίες καταδεικνύουν το πρόβλημα χρήσης εντός των εγκαταστάσεων του σωφρονιστικού ιδρύματος. Φέρουν τα ναρκωτικά να φτάνουν με διάφορους τρόπους στο ίδρυμα, ακόμα και με drones. Εξάλλου, μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο (2023) αρχιδεσμοφύλακας των Κεντρικών Φυλακών συνελήφθη από την ΥΚΑΝ για εισαγωγή ναρκωτικών στις εγκαταστάσεις του σωφρονιστικού ιδρύματος, μέσω τεμαχίων χαρτιού εμποτισμένων με συνθετική ναρκωτική ουσία.

Αχαρτογράφητο το πρόβλημα

Σε ό,τι αφορά τη χαρτογράφηση του προβλήματος, μέχρι στιγμής παρά τις προσπάθειές μας δεν έχουμε καμία απάντηση για στοιχεία. Η αρχή της διερεύνησης του θέματος έγινε από τον «Φ» την περασμένη Δευτέρα. Κι αυτό στο πλαίσιο ρεπορτάζ, στο οποίο αποκαλύπταμε ότι ο Αρχηγός Αστυνομίας, Στέλιος Παπαθεοδώρου, αναγνώρισε το πρόβλημα μεταφοράς ναρκωτικών στις Φυλακές κατά τη μεταγωγή κρατούμενων στα Δικαστήρια και έδωσε εντολή για αυστηροποίηση των μέτρων εποπτείας και ελέγχου (αργότερα ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, διευκρίνισε πως ο ίδιος είχε δώσει αρχικά σχετικές οδηγίες).

Είχαμε κάνει αναφορά και στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας κατά το 2022, το οποίο παρουσίαζε την Κύπρο μαζί με την Ελλάδα και τη Γαλλία ως τις μοναδικές ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες δεν κάνουν τεστ σε κρατούμενους. Το Τμήμα Φυλακών μετά από συνεννόησή του με την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ) εξέδωσε ανακοίνωση, σημειώνοντας ότι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας είχε κάνει λάθος και ότι με σχετικά διαβήματα, αποτυπώθηκε σωστά η κατάσταση στην Κύπρο και η συγκεκριμένη πληροφορία ανανεώθηκε στην ιστοσελίδα του ΕΚΠΝΤ τον Οκτώβριο του 2022. Σημειωνόταν ακόμη ότι «τεστ ούρων πραγματοποιούνται από εκπαιδευμένα μέλη του προσωπικού, καθημερινά σε τυχαία βάση ή μετά από πληροφορίες».

Από την περασμένη Τρίτη ζητήσαμε στοιχεία και από την ΑΑΕΚ και από το Τμήμα Φυλακών για τον αριθμό των τεστ και τα αποτελέσματα, αλλά δεν είχαμε απάντηση. Ανεπίσημα, αρμόδιο πρόσωπο μας ανέφερε ότι το 2022 έγιναν 8.575 τεστ σε κρατούμενους, αλλά δεν μας δόθηκαν πληροφορίες για τα αποτελέσματα. Να σημειωθεί ότι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας συνεχίζει να παρουσιάζει την Κύπρο στην έκθεση ως χώρα που δεν υποβάλλει σε τεστ κρατούμενους.

Σε άλλη νεότερη συνοπτική δημοσίευση του Ευρωπαϊκού Κέντρου στην οποία μας παρέπεμψε η ΑΑΕΚ, η Κύπρος δεν παρουσιάζεται ασυνεπής στην υποχρέωση για τεστ. Ωστόσο, δεν παρέχονται στοιχεία και πληροφορίες. Εξάλλου, πηγή ανέφερε στον «Φ» ότι τα συγκεκριμένα τεστ αν και δίνουν εικόνα για τη χρήση εντός Φυλακών, εντούτοις δεν μπορούν να είναι απόλυτα ακριβή (σ.σ. αυτόματα τεστ) ώστε να χρησιμοποιηθούν για επίσημους σκοπούς.

Πηγή: Philenews